COMBINADOS DE FAMILIA

VEÑEN MALOS tempos. O motivo nunca o contan os periódicos, tan obcecados cos 500 puntos da prima de risco. A noticia non se publica porque non o é: debemos reunirnos coas nosas familias polo Nadal. Durante o resto do ano citámonos con persoas coas que desexamos compartir unha cea, pero a Noiteboa impón que nos axuntemos a comer cunha compañía indiscriminada, como se todos combinásemos con todos polo simple feito de sermos familiares ou de que unha curmá decidise casar enganadamente. É un falar, pero a súa escolla pode agriarnos un xantar que debería ser amable.

O ceremonial desta caste de reunións impón unha secuencia de ritos. Esta Noiteboa botarei en falla á miña tía Feli, como me acontece dende hai vinte anos. Todos os 24 de decembro levaba un boliño de pan a misa para que llo bendecisen. Ao regresar á casa, gardábao nun caixón dunha gran cómoda que se fixera cunha madeira traída por un irmán dende Guinea. Antes de comezar esa cea, chamaba polos cativos e nos amosaba o pan do ano anterior. Mantíñase milagreiramente fresco. Repartíanolo en anacos cun pincho desas tortillas de patacas densas e saborosas que gustaba de cociñar.

Xunto con performances como a da miña tía, hai un repertorio invariado de anécdotas que se poñen enriba da mesa nestas datas. Celebrámolas todos como se os nosos oídos fosen aínda virxes e inocentes. Unha das máis repetidas na miña casa, que xa fornece tamén o anecdotario dos meus fillos, foi aquela mañá da miña mocidade máis temperá na que cocín dous quilogramos de arroz. Boteinos nunha fonte que reservei na neveira co ledo e iluso propósito de utilizar aquela masa branca e pastosa coma base para un menú completo. Razoei, recoñezo que torpemente, que o mesmo arroz cocido me serviría para un arroz con bonito, un arroz á cubana e un arroz con leite.

Soamente a falta de compresión coa que me topei xa de portas adentro impediu que eu iniciase unha revolución gastronomica de proporcións adriáticas que podería ter desenvolto con algún socio chinés propietario de ferrados de arrozais. Dun xeito semellante empezou chocolate con améndoas. O cacao escaseaba no Piamonte a fins dos século XIX. Alguén enxeñou mesturalo con améndoas torradas e remexer ata conseguir unha pasta que, solidificada, se vendía polas feiras como ‘gianduja’ para, en casa de cada quen, volver fundila para untala nas rebandas de pan.

O meu erro, entendo, foi non considerar que os sabores non se poden mesturar á vaiche boa. Certo que carecía de libros como La enciclopedia de los sabores (Debate), no que a arriscada Niki Segnit traza unha especie de roda de cores coma as que asesoran aos pintores, unha rosa dos ventos da cociña para que saibamos que alimento podemos mesturar con que outro sen temor a ser condeados ás burlas familiares durante as vindeiras ceas de Nadal.