AGUR, CULTURA GALEGA

A palabra 'agur' en euskara utilízase tanto para saudar como para despedirse. Culturgal convidoume o pasado xuño a participar na Feira do Libro e o Disco Vasco de Durango. Escoitara falar ducias de veces aos meus tíos sobre ela. Eles acuden todos os anos, este tamén foron. Durango acolleu aos meus avós maternos, peneuvistas de lei, cando os fascistas lles perdoaron a vida, pero non os traballos. O Azoka dedicábase este ano á cultura galega. Non podía ser máis feliz: podería dicir agur ao meu país natal formando parte da representación que daría a coñecer a actualidade da miña cultura. Argallei, por unha banda, a miña presenza para impartir uns obradoiros a rapaces. Chamei por outra, ao presidente de Culturgal, Xulio Amigo, para apuntar o que podería achegar. Era xuño, demasiado cedo para concretar nada porque a feira se celebra en decembro. Botei, logo, seis meses agardando a que alguén de Culturgal me chamase. Mirábame a min mesmo coma unha ligazón ideal, sendo o único vasco que escribe diariamente publica regularmente en galego. Un sempre se mira a si mesmo coma grande, cando, manca recoñecelo, é pequeno. Defecto do animal. Xulio Amigo non volveu acordar de min, algo que non lle reprocho dada a complexidade e as dimensións da xeira que o ocupou no tempo ao que me refiro. A sorpresa foi cando me informei sobre os nosos representantes. A indignación que sentía e sinto e tan ampla que non mirei maís ca os nomes máis destacados. A escolla foi irreprochable, encarnan impecablemente a cultura galega... de hai trinta anos. Será como aquella cancións de los años 80, que canta Iván Ferreiro coa voz de ganso. Os vascos deberon sorprenderse do exercicio de taxidermia.

Eles amosándonos a Europa do século XXI en euskara e nós, quitando o álbum de cromos de Panini. A miña muller, entre mentres, pedíndome que, se entrevisto aos Hombres G, lles pregunte se ían vir de xira a Galicia. Non se preocupen, ela non se toma en serio, sabe rirse do seu revival. Nós, sen embargo, tratamos de facer pasar o revival por actualidade. Como toda a encarga que conseguira foran impartir dous obradoiros, quedei na casa escrutando a habelencia financieira de Urdangarín, porque, perdida a fé, a un sempre lle queda o brillante fascinio da novela criminal.

Eu sabía que Galicia traballa con escaleta, que nunca arrisca e así lle vai. Confirmoumo o ostracismo no que se afastou a Suso de Toro cando decidiu erguer a voz para protestar todo o que o ignoraban. Non o perdeu a egocentria, foi o país quen o perdeu a el. Foi o intelectual que mellor pensou Galicia, ceibo como andaba de poses políticas e literarias que amarran a outros que levan máis e mellor sona. Tras as súas palabras, houbo un xesto de pedir un pouco de agarimo; como lles aconteceu antes a Alfredo Conde ou a Xosé Carlos Caneiro. Está claro que a nación pode prescindir destes dous espectros, que lle deron as costas logo que puideron e por unhas cantidades que avergoñan a nada que un bote contas. Pero Suso está feito doutra fibra moral, polo que vou seguir o seu exemplo facéndome a un lado confiando en ver o día en que esta cultura poida expresar toda súa riqueza unha vez que os de sempre deixen de taponala. Agardo que chegue ese rexurdimento agradecendo ao exército norteamericano (nunca tal pensei) que crease este medio que me permite publicar o Cabaret Voltaire e, se se dera o caso, novelas polo custo da conexión a R.

Por iso, malia a frustración, non me vou pasar ao outro lado do Padornelo; primeiro porque quero a esta cultura; segundo, porque a española me provoca narcolepsia. Voume consolar en que me quedan os amigos; un editor, Manuel Bragado que foi xeneroso comigo en toda oportunidade; varios escritores e lectores que se interesan polas miñas opinións para rebatilas, e, por riba, de todo, unha chea de xornalistas que saben que escribir en galego en Galicia require máis esforzo e máis compromiso que esa coña de estar permanentemente de criticar a Roberto Varela e os sketchs dos Galicia Bilingüe, a asociación veciñal á que, en Euskalherria, entregrarían unha baralla para que se divertisen co mus. Como se a cultura galega se limitase á desacción dun goberno ou as marcianadas de catro pailarocos monoculturais. Sei que cego oportunidades, que provoco chamadas perdidas dos que xestionan a actividade cultural, pero quero que os meus dous cativos, Sara e Antón, saiban cando sexan adultos, que o seu pai sempre fixo por ofrecer a súa opinión, dicir o que pensaba e actuar con toda a coherencia que lle permitiron as situacións que viviu. Por iso, digo agur á cultura galega no seu sentido máis euskaldun: Agur jaunak (Adeus, señores; ola, señores).

Comments

[jaureguizar]

Prezado, Xulio. Eu teño ánimo de polemizar, sempre. Como ti non o tes e como xa contestei a Sergio a respecto da túa primeira apreciación por correo e a Sonia Díaz na segunda en textos que son moi similares polo Facebook, entendo que podes ter acceso ás respostas. O que eu entendín era iso e algo máis amplo. Entendín mal, desculpa.

[Xulio Amigo]

Estimado Santiago, sen ánimo de polemizar e cun respecto absoluto polas túas opinións, se mo permites gustaríame puntualizar dous asuntos deste teu post, xa que me citas persoalmente.

En primeiro lugar, como sabes, cando me chamaches para preguntarme como podías facer para estar presente en Durango, indiqueiche que se abrira unha convocatoria pública de propostas, á que te podías presentar ti directamente ou a través dalgunha entidade do sector. Así foi como se artellou a presenza de Galicia en Durango. Foron as empresas, entidades e persoas que fixeron por ir, coas propostas que prepararon para a ocasión. Non había escaleta previa, nin moito nin pouco arriscada. Como ademais creo que sabes, xa que a esa convocatoria presentouse unha proposta da produtora audiovisual Mr. Misto da que eras peza esencial. Proposta que se aprobou, por certo. Descoñezo os motivos que te levaron a deixar de asistir á Azoka, como descoñecía que estiveras agardando chamada miña ou de algunha outra persoa de Culturgal a respecto de Durango... e como aínda agora descoñezo o contido que na túa opinón debera de ter esta chamada.

En segundo lugar, en Culturgal concordamos en que eres unha ligazón ideal entre Galiza e Euskadi, pero non acabamos de entender a relación que atopas entre o programa de Galicia en Durango e a os anos oitenta. Acaso son David Rubín, Ugia Pedreira e Fred Martins, Sinsalaudio, Imaxin Software, Pere Tobaruela e Ledicia Costas ou Mr. Misto representativos desa cultura galega de hai trinta anos? Ou é que na túa opinión a presenza de Reixa eclipsa a todos os anteriores?

En fin, como che dicía, está lonxe do meu ánimo polemizar contigo a respecto das túas opinións sobre como é e como debera ser a cultura galega. As opinións son libres, pero os feitos ou son verdade ou non o son.

Unha aperta

[Syldavija]

Pois eu estou dacordco con vostede, sen retrancas... podemos montar unha "cultura" nolos dous? Porque a única que coñezo en Galicia é unha cultura... de bacterias.

[sihomesi]

Supoño que isto é un adianto do 28 de decembro. Por moito que teñas a razón toda, esqueceo ou cambia de proveedor. Ademais non tés permiso do comité central (do noso) para estas arroutadas. Para e tente quieto ou a próxima vez que pase por Lugo vaste enterar.