A PLATÓNICA REPÚBLICA DAS LETRAS

O NOVO LIBRO de Inma López Silva, Maternosofía (Galaxia), empeza coa confesión de que estaba presidindo un congreso de Compromiso por Galicia cando reparou en que quedara embarazada. Que a escritora se comprometa co país paréceme plausible; que o faga nun partido, respectable.
Lonxe está de ser unha cuestión concreta con López Silva. O compromiso político dos intelectuais paréceme o mesmo que cando a Asociación de Escritores en Lingua empezou a aceptar críticos literarios: un xeito de limitar a liberdade propia. Os partidos cultivan o maniqueísmo discursivo, un mal contra o que deben vacinarse as persoas que reflexionan en público.
Con todo, a Inma López Silva acéptolle todo mentres escriba con esa frescura tan inoculada contra a pedantería.
Como son consciente de que moitos escritores prefiren influír na res publica entregando a foto do carnet, vou botar unha conta repentina da relación de forzas. CxG ten a Silva, e tamén a Pere Tobaruela e Antón Fortes nas súas filas. Aínda sabendo que hai moitos autores militando no Bloque, a FPG sempre me pareceu o modelo de partido cunha notable proporción de poetas, situado no ronsel do Batallón Literario cos seus ferríns e os seus daríos. Os seus manifestos son unha gloria dende un punto de vista estético. Os contidos son outra fariña, teñen o seu público.
Sempre os mirei con preocupación, non pola a súa palpable preparación intelectual, senón pola súa escasa praxe. Cando acadaron a súa cota de poder, na Real Academia Galega (RAG), recoñecín o meu erro de percepción porque tiveron unha boa xestión. O final foi reprochable, pero foi so o final.
O BNG literaturizouse para as Europeas levando a Suso de Toro no número 6. O novelista tan fascinado polo doppelgänger —espírito dunha persoa viva—, ten unha percepción política tan ecuánime que tanto senta cabo de Pachi Vázquez nun acto do PSOE en Muros e desenvolve un discurso cidadanista (socioliberal, para entendermos) como se reprega no nacionalismo máis colectivista.
A presentación da candidatura do Bloque, que ten unha imaxe moi de grupo de pop indie —cada quen mira para unha banda— cadroume a lectura de Nueva York con Norman Mailer (1969), un texto dixital polo que paguei 1,42 euros deixándome enganar por Debate, que deu 23 folios coa denominación de libro.
O escritor de Trinidad volve demostrar con este libro que ser mala persoa mellora notoriamente o estilo e a sagacidade.
Naipaul acompaña a Norman Mailer na súa campaña para ser alcalde de Nova York en 1968 dende que presenta o programa ata que fracasa. Ridiculiza sutilmente ao rival literario sen adxectivos, unicamente coa escolla dos feitos que conta e que cala. As propostas de Mailer —prohibir os coches en Manhatan— son tan debedoras do utopismo do Maio de 1968 que se cuestionan por si mesmas.
Naipaul non o cita, pero as sombras da caverna de Platón asoman en cada acto electoral. Mailer sente a vertixe do abismo entre a concepción dun libro por un escritor, onde é un deus que xestiona ideas abstractas, e a realidade do candidato: «De que serve ser político se un non pode gañar a vida sendo un hipócrita?»
Malia esa visión negativa, hai unha cea posterior á derrota electoral que reúne a Naipaul con Mailer, onde este lle confesa que «os políticos falan en serio cando falan de servicio aos demáis». Temo que debo revisar o do compromiso político do intelectual e todo iso.

A POLÍTICA E A CULTURA galegas son campos de intersección. Xerais vén de publicar Conciencia política e literatura galega en Madrid (1950-2000). Entre outros próceres citados, figura o presidente da RAG, Xesús Alonso Montero. Antes de informarme grazas a este ensaio de Ana Acuña sabía do activismo do noso mandatario cultural na capital española nos anos 50 polo meu pai. O meu proxenitor andaba estudando Físicas, intentando convencer a algunha morena co voo da súa capa de tuno e participando en tertulias de café.
Alonso Montero refírese a Francisco Jaureguizar e a un amigo seu en termos difusos: «Non podíamos dicir que fosen galeguistas. Eran universitarios que non eran conformistas ou o franquismo non lles gustaba. Seguramente non pasaron de ver con simpatía a cousa, pero un pouco dende fóra». Se me permite o meu presidente, comentarei que o meu pai era da dereita galeguista e antifranquista que agora seica se reservaba como maioría silenciosa na ditadura.
Certo que o meu pai «miraba dende fóra», porque era novo e inclinado ao sarcasmo. Francisco Jaureguizar tenme contado a tertulia do Lyon d’Or das que refire Alonso Montero. Houbo un día en que se propuxo poñerlle un nome. Procedeuse a unha votación democrática e secreta en papeliños. As propostas eran esperadas: Tertulia Rosalía de Castro, Tertulia Curros Enríquez,... pero apareceu unha papeleta curiosa: Tertulia Marqués de Villaverde.
O tal nobre viña sendo xenro de Franco no momento. O apelido do meu pai resoou iracundo na voz potente e levemente aguda de Alonso Montero contra as apacibles paredes do café madrileño.