A CAMISETA DE CASTELAO NO SALÓN DA FAMA

A PRIMEIRA e derradeira vez que xoguei un partido oficial foi coa selección galega. Varios intelectuais de reputada finura no achique de espazos —Manuel Rivas, Xosé Manuel Pereiro, Xurxo Souto,...— xuntámonos na Estrada en 1997 para xogar un partido de fútbol coa fin de reinvidicar unha selección. Ao rematar, un gaiteiro interpretou o himno elevando as notas sobre a vulgaridade épica do noso suor e a nosa rabia.
Antón Reixa bisboume ao oído que deberíamos buscar un xeito máis orixinal de reivindicarmos que cantar Queixume dos pinos. Eu retruquei que o noso canto patriótica é único. Non hai outro que empece cunha pregunta: «Que din os rumorosos?»
A maiores, esa dúbida que expresa Eduardo Pondal responde ao noso carácter como pobo. Castelao expresouno sinalando que «a nosa galeguidade provén da fortaleza de espírito, e aínda que carezamos de vontade ofensiva, somos inexpugnables na resistencia». Como país sempre poñemos o autobús.
O Consello da Cultura Galega soubo ver a capacidade do rianxeiro para embutir grandes ideas en poucas palabras —«mexan por nós e dicimos que chove»—, polo que vai dedicar un hastag a difundir Sempre en Galiza nas redes.
Castelao xa ten a súa camiseta colgada no Salón da Fama da cultura galega. Naquel partido de 1997, eu aspirei a conseguilo. Como me tocou xogar do lado dos que usuarios de gafas eser asaltado por uns seareiros que aplicaban disciplinadamente un 4-4-2, xoguei de punta nato. Púxeme cabo do porteiro rival para trascender cun gol do Gafapasta Team o que non trascenderei coas novelas.
Diante da enxurrada de balóns encaixados pola inane conexión entre liñas, aferreime a Castelao: «So preservando as enerxías autóctonas poderemos contribuír á civilización universal achegando as nosas creaciones inéditas».
Preservei, logo, as miñas enerxías para unha tarefa na que estivese máis capacitado, pero quedei coa idea de que non temos acto cultural medianamente oficial no que nos interpretemos o hinmo.
Iso responde a ese afán conservador dos nosos axentes culturais. A Dolores Villarino ocorreuselle levar a Cuchús Pimentel por seguidillas aos 25 anos do Parlamento galego. Aínda que o flamenco me conmove na medida na que o logra o dodecafonismo, aprobei esa proposta de innovación. Nesa postura quedamos Villarino, Pimentel e máis eu.
O mellor xeito de anovar en Galicia é marchar. O logro será dobre: consegues ignorar aos puristas da tradición galega e volves triunfante. A coruñesa Ángela de la Cruz «non pediu nada, emigrou» —parafraseo a Castelao— a Londres hai 26 anos.
De la Cruz afirma que se dedica a facer o que lle peta, tomando prestada «a linguaxe do minimalismo, que convida a unha repetición, que cando é excesiva, pode reciclarse». Malia ser nominada ao britanísimo premio Turner, non se aparta un chisco do minimalismo cultural galego.
A singularidade desta artista é que, tras emigrar e renovar, regresa coma estrela da fundación Luis Seoane para febreiro do 2015.
Supoño que Ángela de la Cruz non se lle ocorrrerá que lle canten Queixume dos pinos na inauguración. Se se lle ocorre, dou por suposto que ela non se botará a cantar por riba da interpretación soberbia dun grupo de músicos.
O 17M botei en falla no acto do Día das Letras en Guitiriz unha pantalla xigante. A Banda Municipal soaba gloriosamente —pese a estar incomodidade- ata que a alguén se lle ocorreu convertir tan solemne acto nun karaoke disonante.

OS RUMOROSOS FALARON a eito no acto central que celebrou a Real Academia Galega en Guitiriz no día que Xesús Alonso Montero denominou «San 17 de Maio». Ao remate, quitouse unha foto de familia dos académicos asistentes. Como en todos as fotos de familia, faltaba o familiar que está enfadado coa parentela.
Cando se pasou lista notouse que brillaba pola súa ausencia o anterior presidente da institución, Xosé Luís Méndez Ferrín.
O seu espírito concorreu ao evento porque Darío Xohán Cabana citou a súa autoridade literaria para xustificar que se homenaxease a Xosé María Díaz Castro. A amizade é un criterio humanizante, pero non un criterio literario. Antes ca Ferrín, ben podería citar a Armando Requeixo, a Segundo Pérez ou a Xosé Luís Franco Grande.
Mesmo podería citarse a si mesmo como xerarca das letras, a pena de caer nunha grosería que non lle é propia. A intervención de Cabana foi unha mostra máis da súa erudición e da súa perspicacia. Ambas dignidades excusan o escritor de convocar unha autoridade maior.
Se Méndez Ferrín estivo presente por ausente, houbo quen estivo presente e ausente asemade. Alfonso Blanco Torrado, unha das persoas que máis eficazmente se escornou para que lle desen as Letras Galegas a Díaz Castro, foi preterido ás beiras do acto institucional.
A Real Academia debería ter feito unha excepción no seu minimalismo de ritos e solemnidades para situar a Torrado no sitio destacado que merecía. Non atopo unha intención perversa na preterición. A ninguén se lle acordou.