TOMAR A VIDA con literatura é unha pedantería. Tamén un consolo. Nestes días, Lugo é unha paisaxe de bolsas negras esgazadas polos gatos, cervexa seca embebida en mexo e contedores verdes vomitando mondaduras de pataca e pan requentado pola calor.
Trato de consolarme comendo pizza e gelato, e imaxinándome Thomas von Aschenbach. Síntome ese personaxe que entrega o seu sentido a perseguir un raparigo na novela A morte en Venecia, de Thomas Mann, entre o cheiro doce da peste e do lixo.
Estou por acudir ao xastre do Gran Hotel para pedirlle un traxe branco decimonónico a xogo coa maquillaxe da cara e cun pano de man para secar o suor. Nada máis reconfortante que sucar o Miño nun vaporetto.
A última vez que zarpei nun vaporetto foi para asistir á entrega dun premio Xerais á illa de San Simón. O ser máis atractivo que se me achegou foi Camilo Franco, ou sexa que o listón estético estaba baixo. Refírome ao físico camilián, non ao seu criterio: Franco protagonizou as mostras Palabras contadas (2007) na Fundación Luis Seoane e Queres ser arte contemporánea? (2014) no Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC).
Este ano souben do noso galardón editorial maior en Twitter, o mozo dos recados da información actual. A gañadora, María Reimóndez, denunciou que «só sete mulleres» mereceran o galardón. Martin Pawley retrucoulle que o xurado ignoraba a identidade de xénero e a identidade xeral dos autores concorrentes.
Reimóndez afirmaba que «as escritoras rara vez gañan premios». Eu non o limitaría ao xénero: os escritores e as escritoras «rara vez gañan premios» porque gañar un premio é unha rareza. A maiores, habería que calcular porcentaxes: Cantas cantidatas houbo nos 31 anos de premios Xerais? Nunca o saberemos.
A respecto do Xerais ao que acudín en vaporetto, apoiei a candidatura de Sol de inverno, a obra gañadora en 2009, facendo un menosprezo a outras dúas novelas que ben poderían telo levado pola súa calidade. Unha das aspirantes derrotadas rememoraba as experencias dun seminarista, polo que supuxen que era un autor. A novela proclamada era de Rosa Aneiros.
Con estar en desacordo coa conta de Reimóndez, suscribo en cada letra outra afimación súa nesa intervención: «As experiencias, pensamentos e vidas das mulleres son percibidas no mundo literario coma o particular fronte ao universal, que, supostamente, representan as narrativas protagonizadas por homes».
As mulleres que souberon representar o universal na escrita non faltaron en Galicia, aínda que escasearon por esa minusvaloración atávica do feminino que arrastramos dende hai milenios. Penso en Rosalía e máis en Emilia.
Tamén penso en Sofía Casanova, unha xornalista coruñesa que informou para ABC sobre as dúas guerras mundiais e sobre a Revolución Rusa. María Reimóndez ten escrito sobre ela e citouna no discurso. Entendo que a súa influencia estará presente en Dende o conflito, a novela premiada.
As investigadoras Rosario Martínez e Beatriz López Suevos falaban o xoves no CGAC sobre a compositora Eugenia Osterberger, que naceu en Santiago en 1852. As súas obras foron publicadas na Coruña, Madrid e París.
Osterberger finou despois de 1914 na Costa Azul, onde se asentara. Morreu esquecida. Espero que feliz.
Afortunadamente, seguimos descubrindo mulleres valiosas da nosa cultura; desafortunadamente, tarde. Somos un país veneciano, encántamos a decadencia que cheira doce, a morriña do futuro que nunca logramos realizar.
Silvia Longueira deulle moita vida á Fundación Seoane da Coruña. Este país está cheo de edificios culturais bonitos, pero non todos acaban cheos de actividade. Este edificio continuou traballando a bo ritmo con sustituto de Longueira, David Barro.
Silvia Longueira dirixiu a fundación de 2004 a 2013 —cunha excedencia de catro anos para ser concelleira do PSOE na Coruña—. Foi despedida en outubro para imprimirlle «outra velocidade», segundo lle explicaron a edil de Cultura do Partido Popular na Coruña, Ana Fernández, e o secretario do padroado, Xosé Díaz Arias de Castro. O centro avanzaba coma todos os outros nas aguas represadas da economía, pero os responsables actuais miraron un páramo.
Seica o despedimento tivo «motivos políticos». Gustaríame escoitar a alguén que foi nomeado «por motivos políticos».
Unha sentenza destes días anulou o despedimento. A resolución vai ser recorrida, segundo anunciou Xosé Díaz. O secretario asegura que a afectada realizou unhas gravacións a Ana Fernández e a patróns sen o seu consentimento. Mesmo Díaz e os outros exdirectores —Alberto Ruíz de Samaniego e Alberto González Alegre— asinaron unha carta denunciando as escoitas clandestinas.
O xénero epistolar está sendo recuperado na fundación porque escoitaba o mércores, no programa de Ana Romaní, a Xosé Díaz referindo outra carta na que os traballadores manifestan «o apoio a Barro», dicindo que todo funciona moito mellor con el.
Dáme mágoa Barro. Conseguiu impoñerse a 35 candidatos para que unhas gravacións e unhas cartas poidan agocharlle o traballo.
