UNHA BOMBA NA CIDADE DA CULTURA

Gustaríame que, por un instante fugaz, me acompañasen nunha visión. Imaxine, fantasíen moitos de vostedes, con que alguén pon unha bomba na Cidade da Cultura. Non require un grande esforzo porque hai dous días puxeron unha bomba na casa consistorial de Baralla. Seica que a barbarie é un resposta a que o seu alcalde, Manuel Capón, dixera hai un ano que os rojos aos que mataran os franquistas tíñano merecido. Non comparto a pena de morte, aínda que sexa nas sospeitas condicións de garantía legal que non aplicaban os falanxistas e a garda civil, pero aínda menos en potas a presión liberadoras sen dereito, nin sequera, a unha xuízo sumarísimo e meramente formal.

O recurso á bomba non é moi orixinal: era o que propuña o xornalista Jimmy Breslin en cada consello de redacción do New York Herald Tribune cando se trataba de buscar solucións á desvantaxe nas vendas a respecto de New York Times. Breslin, que era un tipo repoludo, erguía a man e proxectaba a súa voz aceitosa de motor gripado: “Volemos o edificio do New York Times!”. O efecto era dobre: eliminaba fisicamente a compentencia e xeraba unha noticia para o seu medio.

Ben, pero imaxinen que Resistencia Galega pon unha bomba na Cidade da Cultura e que vostedes asisten a un acto no auditorio. Eu resístome a pensalo coa cantidade de euros que van soamente nas cadeiras da innegable marabilla de Einsesmann. Pero vou xirar unha volta máis a porca. Imaxinen, non fantasien desta volta, co que a bomba estoupa baixo as cadeiras nas que sentan vostedes nun auditorio do Gaiás. Como non están nun teatro de Moscú secuestrado por chechenos que vai gasear Putin, a maioría de vostedes sobreviviría.

A primeira reacción sería saír correndo en medio da confusión, posiblemente sen zapatos nun hotel da India a xeito de Esperanza Aguirre. Pero un número considerable de vostedes, unha vez recompostos e considerándose a salvo, quitarían os móbiles e empezarían a gravar imaxes. Farían iso que chaman xornalismo popular; algo tan serio como a cultura popular ou a medicina popular. A conclusión é que, en dez minutos, teríamos centos de fotos e ducias de vídeos do atentando inseridas nas redes sociais.

A solución para os xornalistas, para contar algo que non estivese contado dende os primeiros minutos, sería unha información máis completa e máis complexa ca que poden ofrecer vostedes, a través de imaxes diferentes, infografías, reportaxes e crónicas. A salvación, nun primeiro momento, viría do xornalismo de datos e do que se teima en chamar xornalismo literario. Ben, pero iso tamén cansa porque temos unha Síndrome de Fatiga Informativa. O exceso de datos acaba por asolagarnos o interese.

Cando penso neste esgotamento do modelo tradicional de xornalismo, recurro a Jimmy Breslin. Que fixo Breslin cando lle encargaron cubrir o enterro de Kennedy? Ignorou as bágoas sinceras e dramáticas de Jacqueline, ignorou a candidez e a perplexidade do pequeno John John, ignorou ás autoridades internacionais. Foi falar con Clifford Pollard, o enterrador, e escribiu Cavar a tumba de JFK foi unha honra contando o traballo e as sentimentos dese obreiro.

O acerto de Breslin foi aplicar o xornalismo de autor, o xornalismo ben escrito. Pero eu non considero esa crónica coma xornalismo literario, non creo que exista o xornalimo literario como non existe a cultura popular. Aínda senso amante do pop, creo que a cultura é un asunto de elites que soamente esperta bocexos nas grandes masas de poboación. Do mesmo xeito, unha materia é o xornalismo e outra a literatura. COn todo, o xornalismo de autor é o futuro porque é o elemento diferenzador entre uns medios e outros, sobre todo agora, cando podemos ler calquera medio con inmediatez. Se non fose polo xornalismo de autor, os xornais parecerían os Presupostos Xerais do Estado, unha relación de datos co investimento previsto na autovía Lugo-Santiago, aínda que non teño claro que esa previsións non sexa unha ficción que revelará a súa natureza en maio.