AS SETENTA PALABRAS PARA MATIZAR A CHUVIA

NON SEREI EU QUEN use como diana o investimento realizado no vídeo de Noche y de día, de Enrique Iglesias. Acepto o panorama deses millóns de mozos facéndose unha idea, nun abrir e pechar de ollos que dura 43 segundos, do que é Galicia.

«Hay calor en la ciudad, hay calor en la bahía», nos informa o neto do doutor Iglesias, malia que non se atreveu a quitar a chaqueta no Carboeiro. Aínda considerou unha das nosas obsesións como pobo: o clima. O galego non vai ao psiquiatra porque queixarse do clima reconcíliao co máis íntimo do seu ser étnico. É perito en soles e sarabias. Non hai idioma no mundo con setenta palabras para diferenzar cada matiz da chuvia.

Sería inxusto facer unha análise de texto de Noche y de día porque a súa intención non é triunfar nos Xogos Florais da Coruña, senón ser cantado a gorxa chea por multitudes de rapaces que se axitan en manga curta nunha pista de baile.
O vídeo gravado en Galicia non pasa de ser unha acción promocional máis, aínda que agradezo que escollese o noso país para ambientalo. Ás veces, buscamos a complexidade para redimirnos de que nos guste o sinxelo. O escritor Julien Green amaba as películas de James Bond, pero buscáballes tantas metáforas e símbolos que o desconcertaban. Sempre levaba un acompañante que lle contase a tramas en toda a súa sinxeleza.
O novelista pontevedrés Manuel Loureiro, autor de Apocalipsis Z, pousou brevemente os pés en Lugo hai dúas semanas entre a entrega dun orixinal a Planeta e o comezo da xira promocional por España e Norteamerica. Loureiro comentaba que, cando se viu publicado en inglés, houbo de estudar promoción. «Non soamente hai que saber escribir os libros, tamén hai que saber vendelos, e iso é algo que non se entende en España», lamentaba.
Loureiro vive sometido á paridade: dedica un ano a escribir e outro a vender. Dar saída a 200.000 exemplares en Estados Unidos e levar unha conta longa de edicións en español axuda a erguerte pola mañá e mirar pola ventá libre da ansiedade por atravesala. Con todo, observo con misericordia os que pagan a luz e o pan Bimbo escribindo novelas. Esa compaixón espertouma Steinbeck cando lle lin que «a literatura practicada como profesión fai que as carreiras de cabalos parezan unha ocupación sólida e estable».
Os autores a tempo completo camiñan temerosos pola rúa, mantendo o equilibrio entre o temor a amargar o gusto do público e o pánico ás reclamacións de Facenda. Ese empeño por producir textos atractivos para un número obrigadamente elevado de lectores levou a Joseph Conrad a aturar apreciacións ácidas como a de Nabokov, cando considerou que Corazón da escuridade era «literatura para boy scouts».
Malia o esforzo sostido de Conrad en producir novelas de éxito, os ingresos nunca lle eran abondos. El culpaba á súa necesidade de ser atendido por sete criados.
Simon Leys conta en La felicidad de los pececillos(Acantilado) a maña chuviñenta no que o escritor polaco recibiu unha carta do Goberno británico na súa casa solariega de Bishopbourne. Sospeitou que era unha comunicación de Facenda e deixouna estar no escritorio sobre o que a súa vida transitaba despaciosamente cara á morte naquel xuño de 1924.
Diante da falta de reposta de Conrad, o primeiro ministro, Stanley Baldwin, conde de Baldwin e curmán de Rudyard Kipling, acabou telefonando a Bishopbpourne. Baldwin explicou a Conrad que a carta que ignorara o informaba de que o Reino Unido pretendía honralo cun título nobiliario en agradecemento á súa notable achega á literatura inglesa. O escritor, irado, rexeitou a proposta porque era «nobre de nacemento».
Oscar Wilde gozou dun notorio éxito como dramaturgo. Sen embargo, en La decadencia de la mentira (Acantilado) renega «do groseiro mercantilismo de Estados Unidos, do seu espírito materialista, da súa indeferenza pola dimensión poética das cousas». Culpa «a que o país adoptou como heroe nacional a George Washington, un home que, segundo confesaba, era incapaz de contar unha mentira». A sinceridade integral é unha torpeza para vender un produto.
A ansiedade pola aprobación allea que afecta aos artistas non a inventaron os cantantes Iglesias, nin Conrad; nin sequera Loureiro, con toda a súa formación en mercadotecnia. Vén de dous milenios e medio atrás. O dramaturgo grego Aristófanes xa procuraba no século IV a.c. alternar nas comedias as exposicións sofisticadas con pasaxes triviais.
Aristófanes estivo presente na deliciosa programación coa que nos agasalla o Concello de Lugo na Mostra de Teatro Clásico. Un soberbio Javier Gurruchaga fascinou os espectadores cos seus papeis de deus Pluto e deusa Pobreza nunha versión do Pluto de Aristófanes.
Na promoción desa montaxe teatral en Lugo, Gurruchaga aceptou facer unha resignada mención a «las actuaciones en provincias» no medio dunha batería de referencias reiteradas e cansinas á que será estreada no Teatro de la Latina; que non está en Galicia, senón en Madrid. Os artistas españois falan de «provincias» co sentido do sacrificio e desprendimento co que o fundador dos misioneiros combonianos, Daniel Comboni, describía á súa chegada a Sudán en 1857: «Teremos que fatigarnos, suar, morrer; pero ao pensar que o facemos por salvar as almas máis abandoadas do mundo, atopo consolo para non desisitir destaa gran empresa».
Unha empresa non menor, mesmo comboniana, está sendo para a Real Academia Galega (RAG) defender a súa elección para este 17 de maio.
Asisto fascinado estes días á apertura do abano de habilidades que caracterizaban a Filgueira Valverde segundo a RAG: historiador, experto en literatura, narrador, dramaturgo infantil, poeta e sabio musicógrafo. Nada nos informa a autoridade cultural sobre a destreza do polígrafo para montar claras de ovo en punto de neve. Seguro que era lendaria.
Na beira contraria, investigadores da casca amarga andan remexéndolle nos papeis a Filgueira para chegar ao Día das Letras en prazo, co seu auto dos danados impecablemente redactado.
A miña curiosidade é ubicar nese 17 de maio florido de camelia pontevedresa os académicos que militan politicamente nese avispeiro dos Balcáns que é a críptica e diverxente esquerda galega. Contarei os presentes e os ausentes.