O CANTANTE QUE PERFUMABA OS PÉS

A POUCO ESTIVEN de deixar en branco esta crónica sobre a deriva cultural do país durante cada semana. Despois reparei en que mandar a imprenta unha páxina en branco suporía imitar os xornalistas futbolísticos cando contan o partido de dous equipos ansiosos dun empate na última xornada de Liga. Sería irresponsable.

A actividade de Galicia no ámbito cultural converteuse nun bucle de lembranzas que avanza de Día das Letras a Día das Letras. Esta semana tivemos por maiores novidades varias presentacións de libros sobre Manuel María e a proliferación de mostras sobre a obra plástica de Castelao. Son asuntos que, por unha banda, non me excitan sentido ningún, e, por outra, fanme preguntar se pretendemos interesar a alguén con dereito a Carné Xove propoñéndolles unhas cousas de señores que faleceron no seu tempo. De non ser que pretendamos disfrazarllelas como cultura vintage.
O sector no que se avanza máis é o teatro. A escena galega é un asunto que se concibe, desenvolve e recoñece en Santiago. Os espectadores de provincias nin participamos nin sentimos unha curiosidade irrefereable por ver en diferido a retransmisión dos premios Mestre Mateo, que se entregaron o mércores. Aínda se nos prometesen que Justin Timberlake descubriría un pezón novicio de Janet Jackson, como na Superbowl de 2004, poderían interesarnos. Pero ver a pelo os agradecementos que actores que coñecemos polas series dedican a familiares e amigos que non nos presentaron faise costa cara arriba. A culpa é dos programadores, non dos galardoados e menos das familias.
A madrugada do martes fíxoseme curta porque estiven buscando en internet un billete de Air France. Pensei que viaxando a París podería sacudirme esa desgana que me provoca a nosa variada e bulinte vida creativa. Durmín pouco. Botei o longo e chuviñento día bocexando. Nese estado lin sobre a presentación que imos facer na Feira do Libro de Bos Aires, onde temos a Santiago como cidade invitada. A noticia é positiva porque se anunciou que instalaremos no feiral un expositor de 200 metros cadrados. Nese piso piloto amosarase unha foto fixa da cultura galega para que a coñezan os arxentinos. A foto é tan fixa que aparecen os señores de sempre que falarán das cousas de sempre. Se algo funciona, para que cambialo?
Con todo, nunca está de máis levar algunha chispa novidosa que alegre o conxunto. Vexo que na última chamada de embarque apuntamos tamén a Teresa Moure. A escritora monfortina anda en horas baixas políticas, pero en horas altas literarias porque o profesor norteamericano Philip Krummmich vai traducuirlle as novelas Herba moura —magnífica— e Ostrácia —non a lin—.
Á vista deste panorama de velatorio, optei por festexar a miña homenaxe crematoria voando a París para visitar a tumba do cantante Serge Gainsbourg en Montparnasse. Dende este cemiterio lles escribo esta postal. Estou sentado nunha tumba escura que me inqueda, pero que me permite usar o ordenador portátil con comodidade.
Mirando á fronte, a un metro de mín, vexo o sepulcro de Gainsbourg. É un estrutura pétrea sobria, como un estoxo para gardar as pílulas que non poden esquecer tomar cada día os anciáns. Nun lateral discreto poden lerse os nomes dos pais, Olga e Joseph Ginsburg. A mezzosoprano e o pianista clásico premiado sufriron a maldición de ser xudeus en Rusia e de seguir séndoo na Francia na que intentaron refuxiarse. O pai de Gainsbourg veuse conminado a aplicar a formación de conservatorio para acompañar as cancións burlesque que interpretaban os travestidos nos cabarets máis exquisitamente depravados de París.
Sobre a lápida do seu fillo, atópase un catálogo de parafilias que fornecen e coidan os devotos de Gainsbourg. A maiores das plantas e flores habituais, alén das innecesarias fotografías do artista, hai cousas singulares e imprescindibles: paquetes dos Gitanes sen filtre, como os que fumaba; billetes lilas de metro, pola súa canción Le poinçonneur des Lilas, e coles, en homenaxe ao seu mellor e menos vendido disco, L’homme á la tête de chou (O home coa cabeza de col).
Debo ir rematando esta crónica porque Paris pode cambiar o que cambie urbanisticamente, pero nunca deixará de estar cuberto por estas nubes grisáces que lle dan tanto a luz clara e bonita como a sensación de que vai prender a chover a cada momento. Na preparación de viaxe estiven lendo en libro electrónico Serge Gainsbourg. La biografía, (Reservoir Books), de Sylvie Simmons; descatalogado en papel. A obra vai guiada por unha conversa co amor do cantante, Jane Birkin, e pola biografía canónica: Gainsbourg, de Gilles Verlant. Con esta segunda non me atrevín porque os meus coñecementos de francés son parecidos á miña opinión sobre o presente cultural galego.
Hai dous asuntos que me sorprenderon da vida de Gainsbourg. O primeiro é o empeño en vivir na casa dos pais ata que o proxenitor logrou atoparlle outra no mesmo barrio no que vivían. Xa cumprira os 40. Os veciños do edificio de Saint Germain nunca lle perdoaron que acondicionase unha corte para cabalos. Mesmo impediron que se habilitase como museo tras a súa morte.
O segundo asunto é a hixiene. Gainsbourg compartía con Dalí sesións privadas de cine pornográfico, tournées polos burdeis máis desagrables do Barbès e unha atracción retranqueira por calquera sustancia sólida, líquida ou gaseosa que expela o corpo humano. Pero nunca, ningún día da súa vida, deixou de perfurmarse os pés nin permitiu que alguén o vise espido.