A ESTAS ALTURAS tanto me ten a verdade. Prefiro as mentiras bonitas. Unha xitana setentona que viste enxoival de loito e lanza unha ollada perita en fauna humana chámame «guapo» na porta do Gadis. A seguir, pídeme leite para os netos. Eu cómprolle varias caixas do leite máis branco e saboroso. Fágoo, sobre todo, porque hai trinta anos que unha muller non me lanza un piropo desa envergadura.
A felicidade e a verdade non son vías de ferrocarril que avancen paralelamente. Félicité, a criada do relato Un corazón sinxelo, de Flaubert, padece a verdade dun xeito brutal. A personaxe entrega o seu amor a un novio túzaro, aos fillos da ama, a un sobriño e a un ancián con cancro. Todos e cada un morren, marchan ou desprézana. Cansa de verdades e de abandonos, compra un papagaio para que lle fale os falares que lle prestan. Átao para que nunca marche do seu carón. Co tempo, Loulou tamén falece. Pero Félicité depende emocionalmente do papagaio que a louvaba. O seu corazón básico convéncea de que o Espírito Santo habita no animal reseco.
Os camiños da felicidade son retortos e inesperados. O pianista de jazz Bill Evans logrou ver luz na última curva grazas aos caramelos. Botou a derradeira semana comendo caramelos. Unicamente caramelos. As picadas da heroína foran sacándolle as gañas de calquera outra cousa; mesmo de tocar o piano e de sobrevivir.
A semana pasada estiven falando co escritor Domingo Villar sobre Bill Evans. Villar veu a Lugo para un encontro cos lectores. A timidez de falar en público remexíalle a dixestión. Soñaba con escapar correndo á sua casa: á Coca Cola, ao chocolate e á música de Sunday at Village Vanguard. Non mo dixo, pero podía adiviñalo no espanto dos seus ollos. Domingo Villar é o autor de Ollos de auga e de A praia dos afogados. Lin o primeiro. Ten unha execución correcta e clasicista.
Público de toda Europa recibiu con entusiamo ambos os libros. E espera polo terceiro. Cruces de pedra chámase dende hai tres anos e medrou ata as 450 páxinas. Cal é o problema, logo? Domingo Villar inventou todo un catálogo de excusas para os requerimentos que o asaltan a cada paso —cando Cruces de pedra? cando?—. Pode que a entregue despois do verán, pode que máis tarde. Mesmo pode que nunca. O novelista acertou en dúas ocasións con senllas novelas. O seu suor frío e seco cheira a quen teme que haxa dous sen tres.
Pensemos en Flaubert. Acertou de xeito plena e duradeiramente con Madame Bovary. E xa. Non se pode culpar á falta de esforzo. Mesmo pediu un papagaio ao Museo de Historia Natural de Croisset para describir mellor o Loulou de Félicité. Ao rematar o conto devolveuno, pero xa o comiscara a polilla e saíraselle o recheo. Por iso, o final de Un corazón sinxelo é tan falsamente feliz.
Estou por recomendarlle a Domingo Villar un papagaio que lle repita con automatismo inocente que vai lograr un novo éxito. Aínda que soamente sexa por que o merece. En Ribadeo ofrecen un educado, «que no dice palabrotas».
Para ser feliz, ás veces abonda con soletrear a palabra correcta. Paul Wittgenstein, o sobriño do filósofo —tan rico, intelixente e tolo coma o tío— subiu a un taxi na Petersplatz de Viena e dixo: «París». O taxista, que xa o coñecía, conduciuno á capital francesa. Ao chegar, cobrou a conta a unha tía de Paul que vivía na cidade.
A felicidade é coma o cuco, é un paxaro discreto que raramente se ve, pero todo o mundo asegura poder describir. Antón Reixa, por exemplo, escribiu que «a felicidade é dicir chuvia e que chova». Ás veces, as palabras actúan coma un chamán. Tras castigarmos durante anos con cancións que incitan a baixarse dous frascos de pastillas,  fixo unha versión de Déjame vivir con alegría. Descubríronma Marta e María, que non son as irmás de Lázaro, pero poderían resucitar o músico asturiano a base de retranca. Vegas canta ese tema de Vainica Doble nun dúo coa divina Yolanda Castaño.
A nosa poetisa compensa o que a favorecería unha clases de canto con savoir faire. Lembroume a Catherine Deneuve cando derrochou presenza e posta en escena para acompañar a Serge Gainsbourg en Dieu est un fumeur de havanes. Deneuve é todo menos un papagaio parvo. O cantante presumía na letra de que «Deus bota a noite fumando habanos, coma min». Ela retrucaba: «Ti soamente es un fumador de Gitanes».
Serge Gainsbourg non precisaba de aves que lle regalasen os oídos porque bastante paxaro era, pero, cando o abandonou Jane Birkin, foi Catherine Deneuve quen o visitou con frecuencia «para vixilar que non se achegase demasiado ás ventás».
A felicidade anda roldándonos para sorprendernos no momento en que temos a garda baixa. Oliver Laxe, triunfador en Cannes con Mimosas, descubriu que se pode encher a alma montando unha escola de cinema nos Ancares. O centro, conta o director a Rocío Castro, «non será unha escola regrada, van ser encontros semanais, compartir paseos, visionados... como unha ferramenta de descuberta, de desenvolvemento persoal». O proxecto, que conta co apoio da Universitat Pompeu Fabra, resulta ilusionante; sobre todo, pensando no frío e na neve que paralizan Os Ancares na invernía.