FERVOROSOS PRINCIPIOS MANIATÁNDOME

CLASSIUS CLAY morreu en 1964. Mohamed Ali, o día 3. Classius Clay foi un boxeador intelixente, un líder que deu puñadas para facer ruído na denuncia do racismo. Abandonou un sistema occidental de crenzas porque restrinxía a súa liberdade e acabou someténdose a outro oriental, co grupo irado Nación do Islam. Evolucionou ata ocupar o lugar do branco e protestante en versión negra e musulmá. Venceu a escravitude da pel para humillarse na escravitude da fe.

Ao derrubar a Sonny Liston, o deportista derrubou o seu pasado. Non lle gustaba que lle recordasen o «nome de escravo». Unha boa parte do combate gáñase incomodando. «Vou gañar a Classius Clay», desafiaba Floyd Patterson. Cando Mohamed Alí lle estaba rebentando os vasos sanguíneos da cara, preguntaba a cada guantazo: «Como me chamo?». O fanfarrón non soportaba que o provocasen.
Evitei ler nada sobre Clay estes días porque xa dera conta de El combate del siglo. Ningún periodista pode contar o mito do boxeo como o fixo Norman Mailer. Nin sequera eses columnistas emerxentes que cren que oximoróns como «hacía tanto calor que me quedé helado» poden convertelos en sosías do escritor.
Pasoume o mesmo co xuízo a Marina Castaño por malversar os nosos impostos. O luns souben que debe rebaixarse a que un xurado do común valore a súa xestión. Representeima coma o personaxe que nace inmerso nun caso xudicial na novela Casa desolada, de Charles Dickens. «O pequeno demandante ou demandado, a quen se lle prometera un cabalo de madeira para cando rematase o xuízo, fíxose adulto, chegou a ter un cabalo de verdade, e marchou trotando deste mundo».
De que lle serviu a Castaño renunciar á brillante proxección como azafata de congresos para entregarse cegamente en matrimonio a un Premio Nobel?. Ela, que vivía «allea aos sometementos do noso tempo: a escravitude do tempo e a escravitude dos cartos», escribe tamén Dickens.
O martes prodúcese unha casualidade. Antes de xantar, Ramón Rozas recomendoume a Idea Vilariño; despois de xantar, Alfonso Riveiro recomendoume a Idea Vilariño. Nada sabía dela. Poetisa uruguaia. Filla dun anarquista galego. Un home sen ataduras, como Julio Camba ata que se malvendeu no rastro franquista. Leo un poema de Vilariño e penso en Mohamed Alí: «Viejas causas, cánones hostiles/ fervorosos principios maniatándome».
O mércores volveu brillar o sol. Agustín Fernández Paz vai acadar os 100.000 exemplares de ‘Cartas de inverno’. Haberá unha edición para celebralo. Será a 36º do noso mellor autor de terror, do noso narrador máis eficaz na relación entre o contido e a forma. O estilo de Fernández Paz lémbrame a frase de Jack Kerouac: «Alguén día encontrarei as palabras e serán as palabras xustas». La mot juste, que esixen os literatos franceses.
Esa palabra exacta valeulle premios. Todos cantos recoñecementos levou o mereceron a el. Non comparto o concepto dos galardóns que ten Thomas Bernhard. O autor fala de premios en El sobrino de Wittgenstein, a novela que estiven lendo o xoves ata que o día rompeu coma unha clara de ovo.
Bernhard desconfiaba dos galardóns porque lle parecía que se humillaba. «Un premio entrégano persoas incompetentes que soamente queren defecar sobre a cabeza dun. E están no seu perfecto dereito porque hai que ser ruín e baixo como para aceptar o seu premio». A min os xurados non me provocan esas imaxes escatolóxicas, pero si considero que a cultura galega vive escrava das Irmandades da Faba, un colectivo taimado de larpeiros que comen os fondos públicos decidindo premios, congresos e loureiros. Cada vez que me pregunto por que o noso escritor máis lido, Agustín Fernández Paz, non está na Real Academia Galega acabo respondéndome o mesmo.
O venres amanecín cun wathsapp de Marta Veiga que me enlazaba a unha notable entrevista a Manuel Jabois en Zenda. Marta coñece as miñas devocións. A calidade dunha entrevista depende da calidade do entrevistado; neste caso, a calidade do entrevistado vese reforzada pola calidade da entrevistadora, Karina Sainz Borgo.
A Jabois hai que confesalo ás nove da mañá e nun territorio neutro como a recepción dun hotel: é o único xeito de sorprendelo inocente e sen roupa de camuflaxe. Sainz Borgo empeza cuns golpes suaves para levar contra a esquina a ese columnista que saltou do Diario de Pontevedra ao diario de Madrid no que todos soñabamos con asinar ata hai dous anos. No terceiro asalto, Jabois baixa os guantes, exhausto de protexerse. Desafoga o amargor verdoso do seu triunfo, o temor negro a precipitarse dende o cumio. Mana sangue da ferida que lle abriu o desexo de contar a catro columnas e con detalles amistosos que o Doutor Quiñones viaxou a Madrid para ver uns familiares, como facía o avó que lle escribiu o oficio no testamento.
A novela de Bernhard narra a amizade con Paul Wittgenstein, sobriño do filósofo. Compartiron a exclusión de ser enfermos. Os órganos maltreitos eran diferentes: os pulmóns, no caso de Bernhard; o cerebro, no de Paul.
Paul Wittgenstein era famoso en Viena desde que entrou na xoiería Köchert, «coa maior excitación». Ía enmascarado por unha careta veneciá e armado unha pistola. Esixiu unha xoia concreta e, cando o comerciante aceptou darlla, quitou a careta e berrou: «Gottfried! Son Paul, o teu curmán! Era unha broma!». O éxito que resulta bonito é este: o que che permite renunciar logo de conseguilo.