OS POETAS QUE LANZABAN OUVEOS CELESTIAIS

O CEO IMAXÍNOUNOS felices, supoñía John Ashbery. Mrreu o luns, despois de 90 anos que foron tan extensos, confusos e sorprendentes como a estética que herdou de Walt Withman. Non logrou facer da súa vida algo coherente, que era un asunto que amargaba a Erza Pound. Ashbery era o último poeta nacional de Estados Unidos, un país que Withman definiu como «un poema en si mesmo»; cando menos, un poema longo, perplexo e emocionante.

Ribadeo non é unha nación. A característica máis importante para demostralo non é tanto ter unha lingua de nós —o inglés é a idioma coloquial no noso mercado de abastos—, senón que contamos con ventos propios: o Nordés, que abrangue todos os aires que sopran entre o Norte e o Leste, e o Terral, que é un vento sur manso e desalentado. Non somos unha nación como consecuencia dunha enorme preguiza, porque ninguén se puxo a declarar o noso carácter nacional. En Ribadeo prefírese beber Amoriño ao sol lento das anchas terrazas do Cantón. Os poetas patrios son escritores que se motivan publicando na prensa local e que forman un colectivo que se recoñece pola rúa e que se mira con desconfianza ao lerse no xornal.

Hai anos xa que finou unha muller gordecha, que aínda conservaba un eco de Marilyn no pelo tinxido de bronce e nos beizos pintados de xeranio. Era a nosa poetisa nacional, recoñecida entre o parnaso local que conspira anchamente contra os novelistas. Aínda lembro aquela muller. Citaba a Lautréamont con voz de mezzosoprano francesa baixando unha rúa que desemboca no muelle: «A poesía debe de ser feita por todos». Pasáballe como a Ashbery, que espertaba no medio dos soños «coa boca chea de palabras».

A poesía faime desconfiar. Non podo crerme que os seus autores teñan tantos sentimentos e sensacións bulindo no seu corazón sen sufrir un colapso. Xa o recomendaba Maiakovski en 150 millóns: «Esquecede/ os poetas/ que lanzan ouveos celestais». Ashbery engadía que «moitos deles acabaron escribindo meras listas de imaxes exóticas e parvas».

Había poucas cousas que horrorizasen a Lenin. Unha noite esqueceu unha lista enriba da mesa con dous nomes tachados. Ao amencer os verdugos déronlles a brutal aspirina da morte. Ao mediodía Lenin chamounos ao despacho. Miraba o papel dos condenados sen poder conter a risa. «Os dous nomes tachados eran os dous únicos que non había que fusilar, eran amigos meus da mocidade!». O absurdo do seu propio criterio asasino divertíao; pero a poesía non lle facía chiste, irritábao: «Non é vergoñento votar a favor da publicación dos 150 millóns de Maiakovski con 5.000 exemplares? Non é máis que necedade, disparate, extravagancia e pretensión», denuncia nun telegrama a Prokovski. Ao cabo, máis acalmado, permitiu que se editasen «menos de 1.500 exemplares para bibliotecas e toleiráns».

Non son catador de poesía, tampouco de ventos. O Nordés é un aire que limpa, que arrastra as nubes contra o fondo da ría, un aire perturbador ao que os ribadenses culpan dos seus cambios de humor. Cousas dos electrodos que andan ás ceibas no aire.

No verán sopra o Nordés nas redaccións. Trae uns rapaces que veñen aprender e aprendernos, meten nos xornais a vida que bule no exterior. Este verán de tramuntana soberanista e sequedade no ceo da Moncloa, Álvaro Inglés faloume sobre o trap, unha evolución do rap.

Descubriume a Kaixo, un deses cativos que non se quitan a carapucha nin a cuberto. Naceu en Vigo e vive ao albur dos ventos que sopran en Porto. Escoito a outro galego, Hard Gz, que me deixa frío. Probo aos reis do xénero: C. Tangana, que ten curiosidade, e Rels B., que ten discurso.

Pero hai poesía en Kaixo, poesía dominada polas imaxes pictóricas, como a de Ashbery; poesía escrita en español con inxertos en inglés para axustar as rimas: «Estoy disparando al aire, saltando del bridge (ponte)». Os seus cantos habitan no caos, na destrución, no «newpunk», como o define el. Ten escenas logradas: «Solo hay una muerte asegurada/ con las muñecas crying (chorando)». As venas cortadas polos pulsos choran sangue.

En I don’t care (Non me importa) sitúase, quizais sen sabelo, nas teorías de Theodor Adorno. «Despierta del coma, para la industria no vale mi forma de estar», trapea. O filósofo, malia ser marxista, opoñíase á cultura popular. Denunciaba que industria cultural extirpara o sentido crítico da creación porque creara a cultura mansa e cálida que difunde os medios para que sexa consumida coma unha aspirina doce pola poboación.

Kaixo asegura que lle queda pouco da felicidade que o ceo imaxinou para el: «La salud ya me la estoy dejando, el amor ya lo he perdido, así que solo me queda el dinero». Aspira a ser famoso, na medida limitada en que un artista pode ser famoso de non ser C. Tangana e de non acertar na aposta ao 13 vermello con Mala mujer. Non ten a técnica literaria de John Ashbery, claro; pero tras a escrita de Kaixo pálpase a mesma sinceridade e a frescura. Non desconfío de ningún dos dous. Aseguraría que ao trapeiro vigués lle acontece como a Ashbery, que esperta «no medio dun soño/ coa boca dun chea de palabras descoñecidas». O escritor norteamericano recibiu «a fráxil aspirina da morte» no anoitecer do luns e marchou co vento malvado de Verlaine.