UN PARAUGAS DE LOITO CHAMADO RAMÓN

TEÑO A INCONSCIENCIA de andar sempre con menos roupa enriba da que preciso. Son perito en mendigar o sol, en camiñar buscando a súa calor dourada. Nunca cubro itinerarios racionais, senón que vou virando e desembocando por unhas rúas ou outras en función do sombrizas que sexan. Os meus itinerarios nunca son lóxicos. Dende que lin a Michael Oakeshott asumo que ese prestixio co que brilla o racionalismo dende a alba de gloria que foi o Renacemento debe ser cuestionado. Oakeshott apostaba pola tradición, polo coñecido. A calor solar é unha tradición milenaria, moi anterior ao racionalismo.

O luns quedei con Óscar López Alba. El vive ao noroeste da miña casa. O sol estaba deixándose caer xa polo oeste, pero eu debía debía dirixirme ao Lugo septentrional para chegar á cita. A luz quente comportábase como un deses pallasos que saltan das cámaras de fotos de xoguete. Aparecía en cada rúa perpendicular para desaparecer ao cruzala.
Quedamos en O Cairo, un deses cafés típicos de Galicia nos que os vellos fuman nas súas pipas de auga e toman café de émbolo turco. No Cairo, os clientes pisan alfombras persas mentres botan contas a lápis nas mesas de mármore —roubadas no cemiterio que había no solar do Gran Hotel—, sobre o número de tanques que ocuparían a Diagonal postos en ringleira.
Cando cheguei onda Óscar, el notou que o meu corpo estaba termicamente asustado. Logo reparou no motivo e explicoume que o urbanista que deseñou A Milagrosa —non lembraba o nome— inspirouse na vella Alexandría «porque admiraba moito os deseñadores da urbe exipcia, Dionisio de Rodas e Sostrato». A Avenida da Coruña, a estrada que une Lugo e a cidade estado, está orientada ao noroeste. En realidade, aclaroume Óscar, esa avenida está inspirada na Vía Canopa alexandrina, que conducía dende o Porto do Bo Regreso ata o hipódromo, unha vez camiñado o Barrio Xudeo.
O trazado dunha avenida que condiciona todo un barrio non responde a un motivo racional, senón ao costume de camiñar e dirixir os carros nunha dirección concreta formando unha ruta cara á Coruña. Ese itinerario foi asumido polo urbanizador como eixo sobre o que debuxou o resto da Milagrosa.
O mércores regresei a ese barrio, desta volta nun coche calefactado, para asistir á homenaxe da Asociación de Literatura Infantil e Xuvenil Galega (Gálix) ao escritor Paco Martín como socio de honra. Paco tería sido un bo periodista porque responde á definición do oficio que fixo Norman Mailer: «Un xornalista é un tipo capaz de contarche dez boas historias na barra dun bar». Eu nunca o atopei nun bar. Sempre damos neses lugares neutros que son as rúas solleiras do centro. Pero non hai día en que non paremos e non me conte tres ou catro boas historias.
O único que separa a Paco Martín do periodismo é que é un home calmado e os xornalistas sempre andan disfrazados de présa, apretandos os beizos e despedíndose segundo te saúdan, como se tivesen unha urxencia que lles resultase imposible de explicar. A présa é unha tradición que usan para distinguirse doutros profesionais, como os taxistas conducen coches brancos. Óscar contoume que valorara comprar un coche branco nunha feira do motor e da carrocería, pero logrei persuadilo de que era un acto impropio porque el non exerce o oficio de conducir un taxi.
A présa dos xornalistas e a cor dos taxis son tradicións que valoraría Michael Oakeshott, un filósofo político máis ignorado do necesario para o interese das súas reflexións, pero de influencia notable na política de Margaret Thatcher. Hai un parágrafo de Ser conservador y otros ensaios escépticos —de 1962 e recén publicada por Alianza Editorial— no que denuncia o xeito no que «creacións da mente racional» deron logros tan dispares como «a autodeterminación nacional, o federalismo, o voto feminino, a lexislación salarial da hostalería, o Estado mundial (de H. G. Wells ou de calquera outro) e o rexurdimento do gaélico». Ao comenzo do parágrafo indignoume, pero acabei por reparar que era un caixón de xastre tan absurdo e asemade tan verosímil como as historias que me conta Paco Martín.
Non me esquece a anécdota daquel día de invernía e neve no que a nai do escritor lucense baixou ao río Miño para lavar a roupa. Cargaba coa colada e abrigábase malamente cun paraugas, que era O Paraugas da familia. A muller deixou a roupa onda o Miño e, no movemento, O Paraugas —que tiña nome de seu, Ramón, como todas as cousas únicas e prezadas— lanzouse ao aire para voar con vocación de Leonardo da Vinci e acabou flotando cara abaixo no centro xeométrico do río. Alá marchou o paraugas panza arriba mecido pola corrente. Cando a nai de Paco Martín lamentaba o deceso tapando os ollos cos dedos apretados, apareceu o seu home ordeándolle que abandonase aquel loito sobrevido porque lles tocara a Lotería —a Nacional, católica e romana; a de verdade—. Poderían comprar tantos cantos paraugas quixeran. Serían tantos que excusarían de bautizalos como fixeran con Ramón.
A próxima vez que vexa a Paco Martín falareille do primeiro libro de Michael Oakeshott, Guía de clásicos (1936). O volume tivo varias reedicións. O seu éxito exlícase porque, lonxe de enumerar filósofos políticos gregos,descubría trucos para gañar nas carreriras de cabalos.