PODE COMPRARSE TODO MENOS O BACHARELATO

CÉLINE BOTOU a vida habitando e deshabitando casas. Foi perseguido polas súas ideas, que eran perseguibles. Non acougou dende que La Nueve republicana entrou a canonazos no París hitleriano. En París foi un fuxido; en Sigmaringen, un refuxiado; en Hamburgo, un agochado; en Copenhague, un detido; en París, un amnistiado. Nin foi inocente, nin se arrepentiu. Buscou a expiación no ballet. Miraba bailarinas, debuxaba bailarinas, casaba con bailarinas, era infiel con bailarinas.

A segunda e derradeira muller, Lucette, conta que, cada vez que alugaban un apartamento, o escritor ocupábase entregada e traballosamente de empuxar os mobles para xuntalos nun curruncho. Cubríaos con sabas brancas para que non existisen, para que fosen fantasmas expatriados e cegos na escuridade. Lucette debía dispor de todo o espazo no que bailar para que el gozase. O baleiro é unha posibilidade infinita para crear realidades.
O Museo de Arte Contemporánea (Marco) de Vigo ten agora todas as oportunidades porque leva dúas semanas baleiro. Hai un ano que Martínez Antelo avisou de que deixaría de ser director. Alegou miseria orzamentaria. En novembro limpou os seus pasos para que o novo xerente fose libre de decidir se dedicaría o centro a baile de salón, a charlestón ou á Danza das Espadas que celebra a Arcanxo San Miguel en Marín.
O Concello de Vigo goberna o padroado do centro. Dispuxo de once meses para organizar un concurso a director, pero preferiu aplicar a lóxica política de dominar cada núcleo de poder mesmo ignorando o seu funcionamento. Aumentou a representación no órgano rexedor do Marco para dominalo. Un amigo de Louis Ferdinand Céline explicáballo con tristeza irreparable bebendo absenta no café que o puxera rico: «Podo comprar todo o que se me antolle, Louis; calquera cousa que poidas imaxinar: menos un título de bacherelato».
Non tiña o bacherelato, pero tampouco era parvo. Noutra ocasión revelou a Céline: «Louis, mira esa cativa que vende flores. É baixiña, pero ás veces sobe a unha mesa, asoma por riba do fume do tabaco e canta coma un pardal abrindo un inmenso pico». Meses despois,a rapaza cambiaba o nome real de Edith Gassion polo artístico de Edith Piaff.
O Marco depende agora duns conserxes postos polo alcalde sen outra misión que transformar a función simbólica do padroado nunha función executiva. Soamente deben asentir cada proposta de Abel Caballero. Como consecuencia, quen programa as actividades agora non son os coñecedores, senón uns diletantes favorecidos pola lotaría dunha lista electoral.
Un centro de arte non é unha pinacoteca na que ir colgando cadros segundo se compran. Vigo xa ten o Pazo de Quiñones para conservar e abrillantar a Laxeiro, Seoane ou Colmeiro. Un espazo de creación contemporánea debe guiarse por unha programación escrita polos técnicos que traballan nel. Cada exposición debe ser encaixada no oco que deixan as exposicións anteriores e que esa mostra concreta deixará para as futuras. Cada exposición debe ter un motivo e un discurso.
Abel Caballero, o mellor monologuista da historia tras Hamlet e Molly Bloom, entende a cultura como os pescadores nocturnos de Ribadeo, que poñen luces de Nadal para atraer as luras. Pesca quince e conta trinta. Asumo que o discurso de elite non cadra na oratoria da democracia, pero lamento que o rexedor olívico audite o funcionamento do Marco cunha contabilidade de selfies.
O padroado lanzara a derradeira bengala de rescate propoñendo como directora a Agar Ledo, responsable de exposicións. Pero, claro, Agar sabe por Walter Benjamin que as obras de arte non son obxectos aillados, baleiros, senón que requiren ser parte dunha tradición e dun ámbito para ser comprendidas. E Agar, claro, dixo que non.
Así que os pedáneos de Caballero pregáronse ao soliloquio do alcalde para quitarlle o M maiúsculo ao Marco, para deixalo nun marco baleiro no que se vai encadrar unha exposición de Colmeiro, que si, que era de Silleda, e que si, que era vangardista; pero encher un centro de plástica actual coa súa obra é regresar ao futuro de hai cincuenta anos a bordo do Delorean.
Vou esperar a que o lector se repoña do susto colmeiro para falarlle da seguinte exposición: Jules Verne en versión de Telefónica. Verne si que é retrovangarda e luces de Nadal para atraer luras. Non negarei que o escritor de ciencia ficción tivo relación con Vigo. Foi celebrado en dúas visitas e carteouse co empresario Sanjurjo Badía a partir de que este lle amañase o barco. Mesmo ambienta unha escena das 20.000 leguas na ría viguesa, pero que pinta Verne nun espazo para fomentar a arte moderna? Señor Caballero, ten vostede o Museo do Mar; sen saír do seu Vigo.
Céline e Lucette refuxiáronse nun psiquiátrico do bretón Quimper en 1942. Eran dous fantasmas asustados e cegos que percorrían Europa fuxindo dos panfletos antisemitas que asinara o escritor. O director da clínica, o doutor Mondain, estaba obsesionado con pintar a noite. Cada lúa nova saía do sanatorio cara a un bosque. Agardaba pola escuridade cega, a non verse as mans, para empezar os óleos. Ao amencer volvía á clínica extenuado e coas botas sucias de lama. «Os seus cadros eran negros», describe Lucettte burlonamente. Pero tiñan contexto.
Lucette está amputando o contexto de Céline ao prohibir á editorial Gallimard publicar os tres panfletos de lume e ira contra os xudeos que o seu home escribiu nas felices madrugadas filonazis de París. Lucette négase a recoñecer que Céline foi un toleirán racista. Prefire culpar ás feridas que lle inflixiron na Gran Guerra do 14. «Un tren pasa sen cesar dentro da miña cabeza», queixábase el.