UN LIBRO INCERTO SOBRE FÚTBOL

Ourense é a outra Fisterra. Un lugar ao que non atopamos a ocasión de ir. A min levoume un azar familiar. Aproveiteino para citarme con Juan Tallón. O encontro desenvolveuse nunha terma. Dentro. Atopámonos frívolos e case espidos sometidos a un baño maría nunha piscina. Mirabamos o vagarento e inconsistente ascenso do vapor, e gozabamos unhas aguas de Mondariz con gas e lascas de limón. Inadvertidamente, Tallón quitou un libro dalgún escondedoiro situado nun punto medio entre o seu traxe de baño e as rochas decorativas. Era o seu Manual de fútbol. Ao ler o título, erguín o queixo cara ao ceo gris, a única cousa do mundo que pode inquietar a un Baltar, tratando de eludir a responsabilidade. «Home, Tallón! Vostede sabe que non me interesa o fútbol. Unicamente o Athletic de Bilbao; pero por herdanza familiar, como cando morre a túa avoa e tes que encargarte do seu gato, que se chama Chesire». O escritor explicoume que Manual de fútbol «non é un libro sobre fútbol». Aceptei aquela especie de oxímoro porque téñolle lei a Tallón. Confío nel porque é fiel —nunca intentou deixou de fumar— e porque eu non sei negarlle nada a un home que vexo practicamente espido. O asunto é que lin o meu primeiro libro sobre fútbol confirmando que Tallón non me enganaba. Manual de fútbol é un ensaio metafísico sobre fútbol, onde o seu autor, ourensán e tomador das augas, reflexiona sobre cada elemento que singularizan ese negocio do espectáculo que ten un deporte como base. No canto de pensar na esencia ou no destino, asuntos manidos, Tallón analiza o conxunto de ilusións, emocións, frustracións e alegrías que connotan un balón, un córner ou un fóra de xogo. Estuda o xeito no que un acerto nun libre directo ou un remate feito con desinterese afectan á felicidade do afeccionado. Tallón ten unha capacidade para reflexionar tan fonda e unha destreza tan singular para darlle ritmo á súa prosa que un pode lerlle ata as instrucións da batidora se lle confirman que as escribiu el. As ideas sobre o gol ou a tarxeta teñen un peso de fondura que vai alixeirado por un anecdotario que extrae tanto do propia en categorías inferiores como da literatura, da filosofía ou do cine. No momento en que a explicación de que un balón pode ser «calquera cousa, unha caixa de tabaco», ou de que cometer unha falta «é un xeito de presentarse» semella que vai empezar a decaer tras o lampexo inicial, cando a prosa parece empezar a sofrer problemas de hipotensión, Tallón pide auxilio a Pelé para citar que «un penalti é un xeito covarde de marcar» ou a Lucky Luciano para advertir aos emprendendores que «en calquera negocio, o importante é non ser o morto». Juan Tallón segue o espírito cínico —propio dos desencantados— de Josep Pla cando lle preguntaron se o pobo desexaba a paz. «O pobo desexa que os restaurantes estean abertos, que os sumidoiros funcionen e que haxa sitio nos autobuses», retrucou o vello lobo catalán. Nesa mesma liña, os afeccionados ao fútbol aspiran a que non lles anden amolando co Murcia e o Mirandés, que a Segunda teña un calendario definido e que transcorra con regularidade. Queren un calendario no que poidan confiar cando todo se derruba ao seu redor. Os seareiros teñen como modelo a Garrincha, o xenio zambo e alcólico do Brasil, que se preguntaba por que había tanta xente animando á canarinha no estadio ao que ía saltar. O adestrador informouno de que ían xogar a final dun Mundial. Pese ao desdén que amosei nos prolegómenos da lectura do libro, recoñezo que funciona, que ten unha prosa agradable e inzada de sorpresas, que ten retranca como para unha voda. No fondo é o que pido a un libro, que instrúa e distraía, como aconsellaban os ilustrados. Aínda que non sexa sobre fútbol.

Photo: The Viking of 6th Avenue by Peter Martens