PIDO NÚMERO NA COLA DA PEIXERÍA DE ADA COLAU

Cada vez que saio da casa consulto no móbil a dirección do aire. Non vaia ser que sopre Nordés, que en Ribadeo consideran o primeiro vento que saíu da Caixa de Pandora.

Temo que, un día, o Nordés traia unha refolada de Félix de Azúa que me envíe a un posto de pescado. Se unha exestudante de Filosofía con boas calificacións, como Ada Colau, «no está capacitada para gobernar a cuatro millones de habitantes», menos estou eu para destripar unha pescada ou filetear unha robaliza. Prefiro ser prudente: coller o papeliño e agardar pola miña quenda nun posto atendido por un profesional.

Teño lido De Azúa en abundancia. Pero soamente ensaio, que é onde pode valorarse o talento literario. A novela non pasa de consistir nunha presada de frases enxeñosas ligadas cunha trama. Hemingway era un mestre: collía monosílabos e ía pegando un tras outro a base dun condutor de ambulancia destemido que namora dunha preciosa enfermeira no medio dunha batalla. «A guerra é o deporte máis heroíco que se pode xogar ao aire libre», dicía o valentón que se inventou a súa propia segunda Guerra Mundial para o Toronto Star.
Dóeme ter lido tanto a Félix de Azúa para que bote todo a perder nun exabrupto contra Ada Colau. A alguén que escribe ben, podo perdoarlle calquera atrocidade. Stalin padecía esa mesma debilidade. Perdoou a vida ao poeta Mandelstmann porque Boris Pasternak o convenceu de que escribía ben. O dictador soamente o mandou tres anos a Siberia para reeducalo na comprensión de que telo chamado «montañés do Kremlin» estaba feo. Mesmo podo perdoarlle a Hemingway o mel pegañento de Adiós a las armas pola devoción que me xeneran os seus contos. O meu pai nunca soubo que me regalara unha edición de Caralt de 1968 de Relatos tras unha cea na súa casa da que marchei cun vulto no chuvasqueiro.
A literatura desprezada non sempre o merece. O meu fillo está lendo Harry Potter co meu consentemento, a pesar de que Harold Bloom, patriarca da igrexa ortodoxa da crítica, carga coa infantaría de húsares contra J.K. Rowling. No ensaio Aparvando os lectores norteamericanos, Bloom censura que «ler Harry Potter prepara para ler a Stephen King». Non entendo a rabia de Bloom contra eses dous autores. Sospeita que desvían lectores potenciais cara a frivolidades. Eu penso o contrario; que os lectores que empezamos por Verne e por Salgari, e non por Proust ou Joyce, non acabamos mal de todo. Cada idade ten a súa lectura e cada libro, a súa función.
A Stephen King soamente se lle pide que conte ordenado e claro, e que perturbe. Comigo logrouno. Descubrino grazas á fealdade do meu amigo Pedro cando era universitario en Santiago. Pedro cargaba cunha das caras máis difíciles de mirar que coñezo. Nas noites de festa citábame no Ensanche, no seu habitáculo, que gardaba ese mesmo aire de cuartel que tiñan todos os pisos de estudantes do Santiago nos 80. Tardaba arredor dunha hora en estar preparado para saír porque lle levaba tanto ducharse, afeitarse, botarse cremas e permufarse como escoller a roupa axeitada. Nunca me atrevín a cuestionarlle o seu físico, polo que non sei se o ignoraba ou se vingaba del cunha preparación coidadosa. O primeiro día en que fun buscalo, aburrido pola espera, empecei un libro de Stephen King que atopei na sala. Avancei unhas vinte páxinas. Ao sábado seguinte, fun media hora antes do acordado e lin outras trinta. Así progresivamente. Cando acabou o curso universitario xa lera Maleficio. E, ben, esa novela cumpre co que se lle pide, que non son filigranas estilísticas precisamente.
Cando quero ler algo con máis trascendencia collo un ensaio de Félix de Azúa. O ano pasado explicounos o pouco que lle gusta Barcelona en La invención de Caín (Debate). O filósofo mira con amargura a súa cidade natal dende a desfeita do progreso vulgar e aletrado que alentou o franquismo. O pequeno Félix camiñaba a fin dos anos 50 en solitario ata o colexio de La Salle a través da avenida da Bonanova, onde «cada semana un palacete se venía abajo y en su hueco empezaba a crecer una construcción pretenciosa, vulgar y carísima». Cando escribiu o libro, en 1999, aínda non gobernaba Ada Colau nin se lle agardaba. A alcaldesa estudaba Filosofía e Letras nunha facultade na que probablemente estivese dando clases o seu censor.
Na universidade, De Azúa fíxose «muy marxista». Calculaba que os solares da avenida da Bonanova onde se edificaba daban traballo a centos de obreiros. «Cada chaletito que caía derribado lo traducía yo en viviendas para inmigrantes y me venían a salir a doscientos murcianos por cada cabeza de patricio catalán». Andados os anos, o ensaísta foi recuperando o gusto e volveu sentirse horrorizado pola Barcelona do desenvolvemento, «que seguía sendo un protectorado regido por trescientas familias ricas, todas ellas franquistas por acción o por omisión». Para el, a situación pouco mudou dende aquela, tal vez se diferenza en que «hai menos represión», pero sobrevive un «franquismo simpático» que encabeza unha alcaldesa «incapaz de gobernar», á que soamente atopa capacitada «para servir en un puesto de pescado».
Como non vivo en Barcelona, descoñezo se Colau goberna para ben ou para mal. Vivo en Lugo, onde outra alcaldesa decidiu anular por decreto as leis da física para regular o tráfico no centro, que está en obras. Seguirei lendo a Félix de Azúa, a pesar de que pense que é un catalán que non se preocupa de ser razoable, senón de responder ao modelo de catalán que é aceptado en Madrid tras humillarse renegando do seu país en confesión pública. Aprendeu por Albert Boadella que a recompensa para ese catalanismo simpático non é un posto de pescado, senón a dirección artística dos Teatros do Canal.